Groei als zingeving voor ons bestaan

Wellicht is het niet zo handig om het Communistisch Manifest van Marx en Engels als uitgangspunt te nemen van het beschouwen van de crisis waarin we verzeild zijn geraakt. Communistisch uitgangspunten staan per definitie tegenover de markt en het denken over economie. Toch durf ik dit wel aan, omdat er gewoon een aantal gedachten in staan die mij te denken geven. Een crisis van de markt ontstaat door overproductie, die door de markt verholpen wordt door het creëren van nieuwe markten en het nog verder exploiteren van bestaande markten. Wat weer leidt tot overproductie die weer tot een crisis leidt, die op gelijke wijze verholpen dient te worden. Iedere mens die als productie-eenheid werd ingezet verwordt tot proletariaat. Proletariaat wil woordelijk zeggen dat de enige rijkdom de kinderen zijn. In het kader van deze beschouwing wil ik deze gedachten plaatsen naast de vraag wat er nodig is om op gerespecteerde wijze deel uit te maken van onze samenleving.

Om te beginnen zijn we nog nooit zo rijk geweest. Het is echter ook nog nooit zo kostbaar geweest om op gerespecteerde wijze deel te kunnen nemen aan de samenleving. Om te zien wat hier nu voor nodig is, hoeven we alleen maar een blik te werpen op de financiële ondersteuning die we kunnen krijgen om deel te nemen aan die samenleving. Er is financiële steun voor een wasmachine die kapot is (kortom de nodige huishoudelijke apparatuur), de sportvereniging voor de kinderen, een passende woning (koop of huur), kinderopvang, etc. Hier komen dan de nodige communicatie-middelen bij die op de scholen worden verondersteld aanwezig te zijn in de thuissituatie (en waar financiële steun voor te verkrijgen is) en waarvan we sociaal al lang vinden dat we niet meer zonder kunnen. Kortom, we zijn wel erg rijk, en onze inkomsten zijn nog nooit zo hoog geweest, maar alles is nodig om op gerespecteerde wijze deel te kunnen nemen aan de samenleving en voor heel wat van deze zaken worden we op een of andere manier ‘gesubsidieerd’.

Gezien de wijze waarop we economische crises oplossen, namelijk het creëren van nieuwe markten en het verder exploiteren van bestaande markten, kunnen we er donder op zeggen dat iedere producent ons zal doen geloven dat er meer nodig zal zijn om op respectabele wijze te kunnen blijven deelnemen aan de samenleving. Alleen zo kunnen zij hun bestaande markt verder exploiteren omdat aan het eind de kleine consument steeds meer moet kopen om zelf meer te kunnen verdienen (het kip en het ei verhaal). En per saldo schieten we daar niets mee op.

Via extra (ver)koop komen we uit de economische crisis. We hebben bewondering voor die bedrijven die ondanks de crisis weten te groeien. Tegelijkertijd kijken we zwijgend toe bij overproductie. Hoeveel auto’s zijn er geassembleerd zonder dat ze ooit verkocht zullen worden? Hoeveel kantoren staan er leeg, zonder dat ze ooit nog gebruikt zullen worden? Hoeveel huizen worden gebouwd zonder dat ze ooit bewoond zullen worden? Hoeveel huizen staan er te koop te wachten op een koper? Hoeveel gadgets liggen voor eeuwig opgeslagen in een voorraadschuur? Hoeveel? En nog steeds geloven we niet dat er overschot is. De prijzen zakken niet en de markt wordt overspoeld. Niemand wil de financiële schade dragen. We moeten wel geloven dat de markt er is. De niet-verkoopbare voorraad moet waarde houden omdat we anders failliet gaan.

De hele markt rust op een continue vernieuwing. Woorden als “nieuw’, ‘verbeterd’ en uiterlijke aanpassingen aan de tijd (mode) voeren de boventoon. Ieder producerend bedrijf moet zijn eigen producten als oud, achterhaald en slecht betitelen om nieuwe producten te kunnen verkopen en zo geld te blijven verdienen. Duurzaamheid heeft louter betrekking op de productiewijze en het materiaal, niet op de levensduur. Alleen via vernieuwing en groei kunnen we een crisis afwenden en een bestaande crisis te boven komen.

We zitten gevangen in een mythe van groei, meer en verbetering. De zin van ons bestaan is hier direct aan gekoppeld. De zin van ons bestaan is persoonlijke groei, meer salaris, groter bezig en hiervan afhankelijk kennis en vaardigheden. De politiek sluit hierbij aan met hun continue streven naar behoud of liever nog: groei van koopkracht. Bedrijven steunen dit met persoonlijke opleidingsplannen en in de CAO ligt de financiële groei verankerd. Alleen zo hebben we de indruk dat ons bestaan zin heeft, dat we als mens deel kunnen nemen aan de samenleving.

Kunnen we geen andere zin voor ons bestaan vinden? Moeten we ons geloof in groei misschien omzetten in een geloof in iets anders wat waardevol is (of kan worden)?
blog comments powered by Disqus

We plaatsen cookies, zo min mogelijk en altijd anoniem.