May 2006
Begrijpen en begrijpen
10-05-06 12:51
Recentelijk is de filosoof J.F. Revel overleden. Eén van de zaken waar hij voor stond is dat je moet zorgen voor duidelijke en begrijpelijke taal. Ook, en misschien wel juist in de filosofie. Filosofie moet aanzetten tot denken. En mag daarbij niet gestoord worden door onnodig denken?! Heerlijk zo onduidelijk...
Laat ik het eens uitleggen. Emanuel Levinas heeft prachtige essays geschreven en deze zijn verzameld in het boek "Het menselijk gelaat." De essays in het boek worden vooraf gegaan door een inleiding van Ad Peperzak. Bij het lezen van de inleiding moest ik eerst mijn best doen om te begrijpen wat hij schrijft, nog voordat ik kon gaan nadenken over de inhoud. In veel (filosofische) discussies of gesprekken is de terminologie dusdanig ingewikkeld dat de discussie over de inhoud altijd buiten schot blijft omdat de gebruikte termen niet worden begrepen.
Dit wil overigens niet zeggen dat er geen moeilijke woorden gebruikt mogen worden, of dat gesprekken op stoeptegelniveau de enige zinnige gesprekken zijn. Er zijn wel drie andere zaken belangrijk. Eén dat je als gebruiker weet wat je zegt, twee dat je bij het niet begrijpen van een ander om verduidelijking vraagt en drie dat er binnen een gesprek overeenstemming is over de betekenis van de gebruikte woorden (Habermas). Overigens voeg ik hier graag een Analect van Confucius aan toe: "Do not fret about being misunderstood but be concerned that you cannot understand others."
Laat ik het eens uitleggen. Emanuel Levinas heeft prachtige essays geschreven en deze zijn verzameld in het boek "Het menselijk gelaat." De essays in het boek worden vooraf gegaan door een inleiding van Ad Peperzak. Bij het lezen van de inleiding moest ik eerst mijn best doen om te begrijpen wat hij schrijft, nog voordat ik kon gaan nadenken over de inhoud. In veel (filosofische) discussies of gesprekken is de terminologie dusdanig ingewikkeld dat de discussie over de inhoud altijd buiten schot blijft omdat de gebruikte termen niet worden begrepen.
Dit wil overigens niet zeggen dat er geen moeilijke woorden gebruikt mogen worden, of dat gesprekken op stoeptegelniveau de enige zinnige gesprekken zijn. Er zijn wel drie andere zaken belangrijk. Eén dat je als gebruiker weet wat je zegt, twee dat je bij het niet begrijpen van een ander om verduidelijking vraagt en drie dat er binnen een gesprek overeenstemming is over de betekenis van de gebruikte woorden (Habermas). Overigens voeg ik hier graag een Analect van Confucius aan toe: "Do not fret about being misunderstood but be concerned that you cannot understand others."
blog comments powered by Disqus
De kracht van het ongelijk hebben
05-05-06 14:33
Dagelijks wordt er keihard gewerkt om gelijk te hebben. Alles en elk handelen is er op gericht of wordt gebruikt om het persoonlijk gelijk aan te tonen. Er wordt in meetings heel wat gediscussieerd om gelijk te krijgen. Dit gelijk krijgen is misschien nog wel belangrijker dan gelijk hebben. Zeker wanneer we de veelvuldig gebezigde uitspraak 'het gaat er niet om gelijk te hebben, maar om gelijk te krijgen' in ogenschouw nemen. In ons handelen stellen we dat er een gelijk bestaat, terwijl we met onze woorden spreken dat dé waarheid niet bestaat. Dus geen waarheid wel gelijk; de één kan meer gelijk kan hebben dan de ander, m.a.w. de één verkondigt een grotere waarheid dan de ander. Er ligt een leuke contradictie aan ten grondslag: "De waarheid of het gelijk bestaan niet en toch heb ik gelijk".
Wonderlijk is dat veel debatten in deze strijd om het gelijk verzanden in een complex welles-nietes spel. Eigen standpunten worden verkondigd en verdedigd zonder de standpunten van de ander in ogenschouw te nemen. Het wordt een debat van buigen of barsten, waarbij de macht doorgaans overwint.
Vaak wordt het eigen ongelijk gefingeerd om al doende via het stellen van vragen toch het eigen gelijk te krijgen. Gisteren hoorde ik iemand vertellen over een Japans directielid. Wanneer dit directielid het oneens was met een plan dan begon hij te vragen om informatie. Hoe meer informatie hij vroeg, des te meer oneens hij het was. Hij zou echter nooit zelf zeggen dat hij het er mee oneens was of dat hij het geen goed idee vond. Door het stellen van vragen en door te vragen naar meer informatie wordt een denkproces in gang gezet. Een denkproces dat vanzelf het gelijk wel doet veranderen. Nog steeds staat het gelijk hebben, dan wel krijgen, centraal.
Het eigen ongelijk, of het eigen niet-weten, en dit voortgezet in een gemeenschappelijk niet-weten jaagt de strijd en de macht de stuipen op het lijf. Discussies gaan dan niet meer om gelijk krijgen, maar om een gemeenschappelijk succes. Misschien bereik je dit ook wel door te zeggen dat iedereen gelijk heeft, en dat het gewoon een keuze is welk gelijk je samen kiest. De keuze is dan nog steeds een resultante van de macht. Mogelijk werkt dit hetzelfde, maar nog steeds is de oplossing niet meer dan het idee van een individu. Het uitgangspunt van ongelijkheid doet meer, het zet iedereen aan tot het onderzoek van de eigen ideeën, en roept op tot samensmelten van de verschillende ideeën, waardoor een nieuw (net zo onwaar) idee ontstaat. Een idee dat ieder apart niet had kunnen bedenken en alleen vorm kon krijgen binnen het team.
Wonderlijk is dat veel debatten in deze strijd om het gelijk verzanden in een complex welles-nietes spel. Eigen standpunten worden verkondigd en verdedigd zonder de standpunten van de ander in ogenschouw te nemen. Het wordt een debat van buigen of barsten, waarbij de macht doorgaans overwint.
Vaak wordt het eigen ongelijk gefingeerd om al doende via het stellen van vragen toch het eigen gelijk te krijgen. Gisteren hoorde ik iemand vertellen over een Japans directielid. Wanneer dit directielid het oneens was met een plan dan begon hij te vragen om informatie. Hoe meer informatie hij vroeg, des te meer oneens hij het was. Hij zou echter nooit zelf zeggen dat hij het er mee oneens was of dat hij het geen goed idee vond. Door het stellen van vragen en door te vragen naar meer informatie wordt een denkproces in gang gezet. Een denkproces dat vanzelf het gelijk wel doet veranderen. Nog steeds staat het gelijk hebben, dan wel krijgen, centraal.
Het eigen ongelijk, of het eigen niet-weten, en dit voortgezet in een gemeenschappelijk niet-weten jaagt de strijd en de macht de stuipen op het lijf. Discussies gaan dan niet meer om gelijk krijgen, maar om een gemeenschappelijk succes. Misschien bereik je dit ook wel door te zeggen dat iedereen gelijk heeft, en dat het gewoon een keuze is welk gelijk je samen kiest. De keuze is dan nog steeds een resultante van de macht. Mogelijk werkt dit hetzelfde, maar nog steeds is de oplossing niet meer dan het idee van een individu. Het uitgangspunt van ongelijkheid doet meer, het zet iedereen aan tot het onderzoek van de eigen ideeën, en roept op tot samensmelten van de verschillende ideeën, waardoor een nieuw (net zo onwaar) idee ontstaat. Een idee dat ieder apart niet had kunnen bedenken en alleen vorm kon krijgen binnen het team.