onwetend handelen in crisistijd

Als je Aristoteles erop naslaat dan hebben we het op het moment erg moeilijk. Levend in een crisissituatie die niet te overzien is, maakt dat we eigenlijk alleen maar onwetend kunnen handelen ten aanzien van die crisis.

Even citeren:
“Het komt erop aan te weten wie handelt, wat hij doet, wat het voorwerp of het domein van zijn handelen is, soms ook waarmee hij handelt, bijvoorbeeld met welk instrument; welk concreet resultaat hij wil bereiken, bijvoorbeeld iemand redden; en op wat voor manier hij optreedt, bijvoorbeeld heftig of kalm.” Ethica 1111 a 5

De onoverzichtelijkheid van de crisis maakt dat het eigenlijk per definitie onmogelijk wordt om te weten welk instrument je moet hanteren om de gewenste resultaten te realiseren omdat we eigenlijk al onwetend zijn over het het domein, het samenspel dat daar plaats vindt en de impact van onze eigen handeling.

De onduidelijkheid maakt het om te beginnen natuurlijk buitengewoon moeilijk om vast te stellen wat goed is. Dus hoe weet je welk doel je wil realiseren? Wat is goed in een crisissituatie. Of hoe kom je goed uit een crisissituatie? Het kenmerk van een crisis is dat men het er vaak over eens is dat het crisis is, maar dat er geen overeenstemming is over de inhoud, context, oorzaak, gevolgen, etcetera van die crisis. Niemand weet eigenlijk precies wat er aan de hand is, en ieder geloofd in zijn eigen analyse. Zou er overeenstemming zijn over de situatie dan is crisis verdwenen.

Handelen uit onwetendheid levert vaak spijt op, omdat de tijd kennis geeft en er dus achteraf inzicht ontstaat in een tot dan toe duistere situatie. 'Had ik maar beter geweten.' Maar helaas gaat de spijt niet gepaard met de mogelijkheid om het over te doen. Rest dus alleen maar de mogelijkheid om uit onwetendheid te handelen, ook als er besloten wordt niets te doen is dit een besluit uit onwetendheid.

Goed nadenken is wellicht een goed begin, zoveel mogelijk kennis verkrijgen over de situatie, inzicht krijgen in de impact die je al dan niet kunnen hebben, weten wat de werking is van je instrumenten, zorgen dan instrumenten elkaar ondersteunen en niet tegenwerken. En dan pas handelen. Je krijgt dan tenminste geen spijt dat je eerst gehandeld hebt en daarna pas nagedacht, met extra spijt tot gevolg.

Lastig is wel, dat je wellicht dan de tijd neemt om na te denken, en een crisis vraagt om daadkracht en het liefst van één persoon, zo leert Machiavelli. Volgens hem verkrijg je nooit overeenstemming in overleg. Je kunt dus uiteindelijk nooit het goede kunt doen, omdat er altijd iemand is die dat wil tegenhouden omdat het tegen zijn eigen belang in gaat. In een crisistijd moeten altijd belangen geschaad worden, persoonlijke belangen houden de juiste activiteit dan tegen. Schoonschip maken vraagt om poetsen en schrobben, niet om zachtjes aanraken. En volgens Machiavelli kun je dan maar beter meteen hard aanpakken, als er ontevreden is, dan maakt het niet uit hoe groot die is, je moet er alleen maar voor zorgen dat hij niet te lang duurt. Dus liever kort en hevig, dan lang en zeurderig.
blog comments powered by Disqus

We plaatsen cookies, zo min mogelijk en altijd anoniem.