denken en waarheid

De uitspraak van Maurice Merleau-Ponty "Het moderne denken is moeilijk en gaat tegen het gezonde verstand in omdat het zich zorgen maakt om de waarheid" toont hoe waarheid als voorwaarde in al ons denken aanwezig is.

Of het nu om objectieve, absolute, wetenschappelijke of voorlopige waarheid gaat, dat maakt niet zo veel uit. Het denken lijkt niet te kunnen functioneren wanneer we met - voor ons - onwaarheid worden geconfronteerd. Het is dan niet zo moeilijk voor te stellen dat ook ieder ander op basis van waarheid denkt. Maar toch betichten we de ander snel van onwaarheid, zeker wanneer we het niet met de ander eens zijn. Hoe zeker ben je van je waarheid? Durf je in het gesprek met een ander je waarheid ter discussie te stellen?

Corporate Philosophers speelt - of zo je wilt - oefent met de diversiteit aan waarheid. Hier komen meerdere perspectieven aan bod, die ieder waar zijn. De ervaring leert hoe moeilijk het is om in de waarheid van een ander te geloven. We weten ook dat dit niet hoeft, maar het veroordelen is weer iets anders. Bovendien elimineer je dan ook de mogelijkheden die erin besloten liggen.
blog comments powered by Disqus

herinneren of leren, oud of nieuw

Dit fenomeen van Bergson (zie vorige input van deze blog) kun je ook beschrijven als het verschil tussen herinneren en leren. Toont de huidige situatie vooral een herinnering of toont het iets nieuws waardoor er een leermoment ontstaat.
Zie je iets waarvan je het bestaan reeds kende of zie je iets nieuws? En uiteraard hoeft dit nieuwe niet een nieuw fenomeen of een nieuw iets te zijn, het kan er goed al heel lang zijn. Maar het kan voor jou als waarnemer volledig nieuw zijn. Wanneer we het voorbeeld van de stad even vasthouden, dan kan het best zijn dat een gevelversiering, een klein steegje, een verrassend doorkijkje of iets dergelijks, je nooit eerder is opgevallen, maar wel al heel lang aanwezig is. De verrassing is er niet minder om en de stad ziet er nieuw uit, of toont haar verborgenheid.

Wanneer de herinnering overheerst in de waarneming dan toont zich het verleden - de eerdere waarnemingen -. Wanneer het leren overheerst, dan toont zich een nieuwe setting en dus ook een nieuwe waarneming en beleving.

Deze herinnering kan dan ook weer aanleiding zijn van een 'self-fulfilling prophecy. Wanneer je waarneemt met je herinnering en handelt binnen deze herinnering dan ontstaat dat wat je je herinnert. De wereld verandert niet, en ieder setting of problematiek vertoont een hoge mate van gelijkheid met eerdere settings en problemen.
blog comments powered by Disqus

Wat zie je?

Henri Bergson beschrijft in zijn Time and free will een mooi fenomeen in onze waarneming, of zo je wilt beleving van een gebeurtenis. Hij constateert dat wij in onze dagelijkse ervaring niet alleen de wereld zien zoals deze zich toont, maar ook onze eerdere ervaringen zien, kortom onze herinneringen.

Afgelopen weekend verbleef ik in Maastricht, de stad van mijn jeugd. Een stad die niet alleen leuke maar ook minder leuke ervaringen kent. Het is bijzonder om te ervaren hoe mijn herinnering de stad, laat ik maar zeggen, kleurt. Maar het is nog veel mooier om te zien hoe de stad hetzelfde is gebleven en is verandert. Dat nieuwe ervaringen de stad opnieuw kleuren, en dat het met open ogen kijken mijn oude Maastricht doet verbleken en er een nieuw Maastricht voor in de plaats komt. Hoewel er dezelfde gebouwen en bomen staan - en er veel nieuws is bijgekomen, maar de oude patronen zichtbaar zijn gebleven - kan ik twee werelden zien, namelijk mijn herinnering en de beleving van dit weekend. Mijn herinnering toont een oud Maastricht, mijn beleving van dit weekend toont het heden. Welke Maastricht wil ik kennen?

Bergson 'waarschuwt' voor de blik van de herinnering. In mijn geval, blijf ik door mijn herinnering naar Maastricht kijken of kijk in het heden naar Maastricht en doe zo nieuwe ervaringen op? En uiteraard: als je door je herinnering kijkt, dan beleef je en ervaar je in het heden hetzelfde als toen, terwijl de wereld, en jezelf, ieder moment verandert.
blog comments powered by Disqus

"Ik handel uit vrije wil" 8

De (voorlopig) laatste in dit rijtje vertelt dat de uitspraak “ik handel uit vrije wil” getuigt van zelfbeschikking. Alleen de spreker heeft de beschikking over zichzelf en zijn bezit, en niemand anders. Hiermee is het een (politiek) ideologische uitspraak. Ze wijst iedere vorm van bemoeienis en beschikking door de ander af. Deze uitspraak gaat verder dan de vorige. De vorige maakt een onderscheidt tussen verplichte en vrije handelingen. In deze uitspraak is het wellicht wel mogelijk om je ondergeschikt te maken aan een staat maar dit veronderstelt dan de vrije ‘onderwerping’ waarmee iedere daad toch weer een vrije handeling wordt, ook al wordt deze opgelegd door een de staat.
blog comments powered by Disqus

"Ik handel uit vrije wil" 7

Je kun de uitspraak “ik handel uit vrije wil” ook plaatsen binnen een politieke of staatsrechtelijke context. De uitspraak maakt dan onderscheid tussen daden die door de wet worden afgedwongen en daden waar de staat niets over te zeggen heeft. Zo heeft belasting betalen niets te maken met een handeling uit vrije wil, deze wordt immers opgelegd door de staat. Iedere handeling waar de staat toe verplicht kan hiermee nooit een vrije handeling zijn. Alleen handelingen waar de staat geen zeggenschap over heeft zijn dan handelingen uit vrije wil.
blog comments powered by Disqus

We plaatsen cookies, zo min mogelijk en altijd anoniem.